Đã không biết bao nhiêu lần con đường này bị cầy lên bởi những chiếc xe tải chở đầy cát, gạch.., tạo nên những ổ voi, ổ gà chằng chịt. Cũng không biết bao nhiêu lần nó được đục rồi đào lên từng mảng nhỏ, to để người ta đổ lên đó những rọ đá răm và những xô nhựa đường được gọi là vá lại. Một công nghệ làm đường đặc biệt chắc chỉ ở Việt Nam ta mới có. Chiếc thùng phuy được kê ngay vệ đưòng, nhựa đường được nấu chảy trong phuy bằng chính những cục nhựa đó với vài thanh củi, khói đen ngùn ngụt bốc lên như những giếng dầu tại IRẮC bị bom đánh cháy những năm chiến tranh vùng vịnh trước đây. Không biết một thùng phuy nhựa đường đó được nung chảy thì sẽ làm nhiệt trái đất này tăng thêm bao nhiêu độ? Sau mỗi lần đó, con đường như một tà áo diềm bâu được vá chằng, vá đụp, gồ ghề và mong manh nhưng không ngăn cản được bước chân anh đến nhận ca đúng giờ.
Tháng hạ sắp mưa, chiều đang chuẩn bị tới, trời tà còn chần chừ hắt từng tia nắng vàng qua thảm mây xuống mặt đường làm những bước chân anh như vội hơn, bỏ lại sau lưng những khoảng sáng, tối qua từng hàng cây, từng nóc nhà. Và kia, những đỉnh cột điện đã thấp thoáng sau ngọn đồi, tiếng điện reo rõ dần bên tai mừng vui chào đón anh vào ca như hai người tri kỷ lâu ngày mới gặp. Trạm biến áp 500kV Pleiku của anh đóng trên địa bàn huyện Chưpăh, tỉnh Gia Lai như một ngôi sao rực sáng giữa bạt ngàn xanh của núi rừng Tây Nguyên, đêm về ánh điện tỏa sáng lung linh trông giống trên một con tàu huyền thoại. Nhìn trên cao xuống, trạm như một con chíp điều khiển trung tâm khổng lồ, những dây điện vươn dài kết nối các nguồn điện trên các dòng sông miền Tây Nguyên về một mối rồi tỏa đi muôn nơi, đem ánh sáng tới muôn nhà. Như một người lính già bước vào trận đánh, đầy tự tin với bản lĩnh và kinh nghiệm dầy dạn, tâm trạng vui vẻ anh bước vào phòng trực, nơi mà lâu nay anh đã coi là ngôi nhà thứ hai của mình. Những phương thức vận hành, những phương án xử lý sự cố đã được anh nắm chắc và thao luyện kỹ càng, những mạch điều khiển, mạch logic, những đèn tín hiệu nháp nháy, những thông số thay đổi theo phụ tải được anh theo dõi và giám sát chặt chẽ, các đường truyền thông và các giao diện được anh thường xuyên kiểm tra. Khi mặt trời đã lặn hẳn, phía chân trời xa đang tích tụ nhiều mây đen, báo hiệu sắp có cơn mưa lớn tràn qua trạm, anh cùng đồng nghiệp đi vòng quanh trạm kiểm tra các thiết bị xem có hiện tượng bất thường gì không, tránh xảy ra sự cố khi biển nước trên trời kia ụp xuống.
Cơn mưa đầu hạ như một kẻ háu ăn tham lam, trút nước ầm ào một lúc rồi lại tạnh một cách chóng vánh. Anh lại cùng đồng nghiệp đi kiểm tra lại các thiết bị xem có ảnh hưởng gì sau cơn mưa không. Như một người cha lo cho đứa con chu đáo, anh mở từng cánh cửa tủ nhỏ (tủ phân phối trung gian ngoài trời) để tìm vết nước thấm, kiểm tra từng hàng kẹp nhị thứ xem có dấu hiệu bị ẩm, bị move, phóng điện không, lau từng vết bụi bám, bắt hết lũ côn trùng, chăm sóc đến tận từng chi tiết nhỏ của các thiết bị. Vào lúc giờ cao điểm cũng là lúc các thiết bị mang tải nặng, đây là thời điểm dễ xảy ra sự cố nhất. Cầm chắc cây súng trên tay (súng bắn tia laze kiểm tra nhiệt độ) anh nhắm bắn trúng những điểm tiếp xúc, các mối nối giữa các thiết bị, các điểm xung yếu nhất nếu có sự phát nhiệt quá mức cho phép anh sẽ xử lý kịp thời, ngăn chặn xảy ra sự cố ngoài ý muốn. Sáng ngày mai là ngày khai mạc Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ XI của Đảng ta, một sự kiện chính trị trọng đại của đất nước. Việc đảm bảo cung cấp điện liên tục phục vụ cho thời gian diễn ra đại hội là một nhiệm vụ hết sức quan trọng được lãnh đạo ngành điện các cấp đặc biệt lưu tâm và ưu tiên đặt lên hàng đầu. Anh quyết tâm làm tốt nhất công việc của mình để góp phần nhỏ bé vào việc hoàn thành nhiệm vụ cao cả đó và anh tin rằng Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ XI này sẽ thành công tốt đẹp trong lung linh ánh sáng điện. Nền kinh tế, xã hội của nước ta ngày càng phát triển, nhu cầu nguồn điện cung cấp cho sự phát triển đó cũng phải được đáp ứng kịp thời. Lượng công suất truyền tải qua trạm anh đã vượt gấp nhiều lần công suất thiết kế ban đầu, một số xuất tuyến đường dây 500kV, ngăn Máy biến áp 500kV đã có hiện tượng quá tải. Trạm của anh đang được gấp rút nâng cấp, mở rộng, lắp đặt thêm thiết bị nhằm tăng công suất truyền tải cũng như đưa hết lượng công suất của các nhà máy thủy điện trên khu vực các tỉnh Tây Nguyên hòa lên lưới điện quốc gia. Nhiệm vụ của anh không chỉ quản lý vận hành trạm an toàn đảm bảo cung cấp điện tốt nhất cho đại hội đảng mà phải đảm bảo cung cấp điện liên tục cho nhu cầu sử dụng điện của toàn xã hội. Một nhiệm vụ nặng nề nhưng cũng thật vinh dự đối với người thợ truyền tải điện như anh.
Cơn mưa tuy ngắn nhưng cũng đủ dẫn dụ lũ mối cánh chui lên bay đan kín trước ánh đèn pha, những con trốn thoát khỏi chiếc lưỡi dài của các chú cóc tự rụng hết cánh bám đuôi cặp đôi với nhau đi tìm trốn riêng tư. Thời gian ca chiều qua đi, anh vui vì một ca trực nữa an toàn, dòng điện được anh canh giữ thông suốt liên tục, như người lính già đã hoàn thành nhiệm vụ, giữ yên chủ quyền của đất nước. Anh sẽ được về ngủ một giấc ngon lành, lấy sức cho một ca trực mới.
Con đường hôm sớm anh đi trực ca ngày ẩn hiện trong sương mù dăng dày đặc, từng hạt sương li ti vương trên áo anh như những viên ngọc trong veo làm ngập ngừng bước chân anh. Một chút lạnh mơn man len vào ngực như muốn xin chút hơi ấm từ trái tim đầy nhiệt huyết của anh. Qua một đêm dài, chiếc áo sứ của những máy cắt, những TU, TI thấm đẫm sương, nhỏ từng giọt đọng lại trên đôi cánh của chú bướm đêm chưa kịp đi trốn. Tiếng ù đều đều và hơi ấm tỏa ra từ các máy biến áp, kháng điện làm mẹ con chú mèo mướp hoang đến sưới ấm nằm cuộn bên nhau ngủ say sưa, khi bước chân anh đi kiểm tra thiết bị đến gần mới rụi mắt tỉnh giấc vội chạy vào mương cáp để trốn. Kể từ khi có mẹ con chú đến sống trong khu vực trạm không còn hiện tượng các sợi cáp nhị thứ bị lũ chuột mài răng cắn đứt nữa, cảm ơn mẹ con chú nhé. Lúc anh kiểm tra thiết bị và ghi nhận các thông số của thiết bị xong thì mặt trời cũng đã lên cao. Các trang bản vẽ nhị thứ, mạch PLC đang chờ anh chỉnh sửa, các version phần mềm mới cho Rơ le - Bảo vệ đang chờ anh cập nhật, các quy trình, các catalo thiết bị đang chờ anh tìm hiểu. Chính từ sự miệt mài nghiên cứu này cùng với những buổi tập trung toàn bộ lực lượng vận hành của trạm học tập và thảo luận đã phát minh ra nhiều sáng kiến cải tiến kỹ thuật, hợp lý hóa sản xuất làm lợi cho nhà nước nhiều tỷ đồng và giảm thiểu công sức con người bỏ ra. Hiện trạm đang được cấp trên đầu tư nâng cấp, mở rộng, có bốn đội công tác với quân số lên đến gần một trăm người đang làm nhiệm vụ thi công lắp đặt thiết bị của công trình “Nâng công suất Trạm biến áp 500kV Pleiku gia đoạn I ”, anh phải thao tác đưa thiết bị ra vị trí an toàn để các nhóm công tác làm việc. Trong đó có một nhóm thi công tại khu vực cực kỳ nguy hiểm, anh phải làm nhiệm vụ giám sát an toàn cho nhóm công tác, bởi vì các thiết bị bên cạnh đang mang điện vận hành, chỉ cần một sơ suất nhỏ của nhóm công tác thì hậu quả sẽ rất nặng nề; có thể gây sự cố mất điện trên diện rộng và nguy hiểm đến tính mạng nhân viên nhóm công tác. Đây là công trình rất lớn và quan trọng, thời gian thi công gấp rút nên ngày nghỉ ca tới anh cùng cả kíp trực sẽ được đơn vị điều động đi kéo dải cáp, đấu nối mạch điện nhị thứ điều khiển và bảo vệ cho Máy biến áp 500kV đang được Xưởng cơ điện lắp đặt. Chiều nay có đoàn cán bộ của ngành điện nước bạn Lào sang tham quan và học tập tại trạm. Dẫn đoàn đi thực địa thiết bị dưới từ trường lớn, giữa cái nắng như đổ lửa của mùa khô Tây Nguyên, chiếc mũ bảo hộ cứ như chiếc lồng hấp đội trên đầu. Đi dưới nền đường xi măng, bên cạnh hơi nóng của các máy biến áp tỏa ra làm mồ hôi của anh và đoàn khách cứ tuôn ròng ròng, nhưng sự chăm chú lắng nghe anh giới thiệu của các đồng nghiệp nước bạn làm anh quên đi cái nóng chết người đó. Bao nhiêu công việc trong ca ngày đã làm cho cái lưng của anh như mỏi thêm, đôi mắt của anh có vẻ chậm hơn và anh biết anh cần phải ra sân tennis ngay sau khi hết ca, ở đó nắng chiều vàng ruộm với những pha bóng hay, những tiếng cười sảng khoái sẽ làm tan đi bao mỏi mệt và sẽ tiếp thêm sức mạnh cho anh để anh canh giữ cho dòng điện được tuôn chảy liên tục, đem sự diệu kỳ đến cho mọi nhà.
Khi giao ca xong, bước ra khỏi phòng điều khiển, tâm trạng nhẹ bay nhìn lên trời xanh bao la anh chợt nhìn thấy một đàn cò trắng bay vội qua. Đây là một cảnh tượng kỳ thú hiếm có đối với anh sau gần hai mươi năm dời xa những mảnh ruộng miền đồng bằng lên với núi rừng Tây Nguyên công tác. Mãi in đậm trong tâm trí anh là những cánh cò chỉ sải cánh trên những thảm lúa vàng hương thơm ngào ngạt dưới xuôi kia chứ đâu phải giữa vùng đất đỏ bazan này. Nhìn những cánh cò đang lướt vội lòng anh lặng đi, không gian như ngừng trôi, vẳng đâu đây tiếng mẹ ru hời bên cánh võng trưa kẻo kẹt…
À ...à ...ơi
Cái cò bay lả bay la
Bay từ cửa Phủ bay ra cánh đồng
Chân trời thảm lúa mênh mông
Cò bay mỏi cánh sao không thấy bờ
Cò ơi ta bảo thật cò
Cánh kia có mỏi cho nhờ đậu vai
À ...à ...ơi
Ký ức tuổi thơ chợt ùa về, đong đầy trong anh dạt dào bao kỷ niệm, nao nao trong dạ nỗi nhớ mẹ, nhớ quê. Qua bao thăng trầm của cuộc mưu sinh, nguồn cảm xúc này tưởng như đã nguội lạnh nhưng nay được những cánh cò kia đánh thức. Khóe mắt anh mậng nước. Những cánh cò kia bay vội vã chứ không được thanh bình theo tiếng sáo diều vi vu như thuở trước. Phải chăng sự vội vã ấy là cuộc chạy trốn những cái bẫy lưới sẵn sàng chụp xuống đầu cò, chạy trốn những cọc keo dính chết người sẵn sàng bó cứng lấy đôi chân bé nhỏ của chú, hay chạy trốn những kẻ trọc phú lắm của nhiều tiền với thú tiêu khiển quái ác bằng cách dùng những họng súng săn đen ngòm sẵn sàng hạ gục chú một cách lạnh lùng. Đã không ít lần trên chuyến xe đò đưa anh về thăm quê khi đi qua mạn Hà Tĩnh, Nghệ An nhìn những chú cò lẫy bẫy trong lồng và vô số chú bị vặt sạch lông, trói chặt bày bán ven đường, hay những món cò đặc sản trong các quán nhậu làm anh hiểu tại sao những cánh cò kia vội vã bỏ những đồng lúa thơm bay lên chốn rừng xanh này. Mà hỡi ơi những cánh rừng xanh kia đâu còn xanh nữa bởi những tên lâm tặc như những con chuột chũi đang âm thầm ngày đêm tìm mọi cách chặt tận, cưa tiệt cây rừng để làm giàu bất chính, đâu còn cây nữa để mà cò tìm đậu. Cò ơi ta bảo thật cò, cánh kia có mỏi cho nhờ đậu vai. Mà ta nghe nói trong tít tận mạn Đồng Tháp Mười có khu bảo tồn Chàm Chim lớn lắm, hãy bay nhanh lên về nơi ấy và đấy mới là nơi đất lành cho các chú đậu. Ở đó sẽ không có những cái bẫy, những cọc keo dính và những họng súng đen ngòm làm hại các chú nữa đâu. Ở đấy sẽ đầy tôm tép, cua ốc cho các chú tha hồ mà mò. Chiều tà đã muộn, không biết những cánh cò kia có kịp về chốn an bình trước khi đêm về không?
Bộp bộp, thình thịch, tiếng bóng và tiếng bước chân chạy trên sân thể thao kéo anh về với thực tại. Lòng nhẹ nhàng hơn khi những cánh cò kia chỉ còn là những chấm nhỏ phía trời xa và các thiết bị trạm vẫn đang ở trạng thái làm việc bình thường, anh đã hoàn thành tốt ca trực. Chiều tối rồi sẽ qua đi, ngày mai trời sẽ lại sáng và những cánh cò kia sẽ không phải chạy trốn nữa khi Đảng và Nhà nước ta đã đã ban hành các chính sách bảo vệ các loài động thực vật trong đó có các loại cò, mọi người dân cũng có ý thức bảo vệ chúng nên trên bầu trời và con đường nhỏ đưa anh vào ca sẽ không còn những cánh cò chạy trốn nữa.

Đêm cuối năm trời tối đen như có thể xắt ra từng miếng, con đường anh đi trực ca khuya đêm nay được soi sáng bằng những chiếc đèn điện tỏa ánh sáng vàng ấm áp. Đường vắng, mọi người, mọi nhà như đã ngủ say sau một ngày lao động nhọc nhằn. Con đường sao như dài hơn, sườn dốc hôm nay như quanh co hơn, tiết trời như lạnh hơn và bình lặng chứ không ào ào mưa và cảnh những cành cây ụp gẫy, những tấm tôn lợp bay vèo vèo như cơn bão số 9 quét qua dạo năm 2010. Cảnh đêm u tịch, trầm lắng không còn một chút dấu vết cái không khí khẩn trương, nhộn nhịp và những sợi gió chướng quấn chặt chân người của buổi ban chiều, anh biết rằng lại một mùa tết nữa đang đến. Chú bảo vệ to cao khoác chiếc áo choàng dài tới gối tươi cười khi anh bước vào trạm với câu chào như khen ngợi: “Ôi anh khỏe thật đấy, em là em phải có chiếc áo này mới chịu nổi cái rét đêm nay anh ạ!”. Dặn dò chú bảo vệ trẻ tuần tra và lưu ý khu vực kho nơi tập kết các thiết bị, vật tư của công trình mở rộng trạm, phòng bị kẻ xấu phá hoại hoặc lấy cắp. Đi một vòng quanh trạm kiểm tra thiết bị xong, anh yên tâm cùng đồng đội tiếp nhận ca trực của mình. Cùng kíp trực rà soát lại lần nữa các phương án xử lý sự cố, phương án phòng chống cháy nổ, theo dõi các thông số kỹ thuật của các thiết bị đang làm việc, phân tích, dự đoán các tình huống có thể xảy ra trong ca trực hôm nay để đảm bảo một sự kiểm soát và chủ động cao nhất, quyết không để xảy ra sự cố chủ quan do sự lơ là của người vận hành. Năm nay thời tiết thuận lợi, mưa lớn trên đầu nguồn, lượng nước về các hồ chứa của các nhà máy thủy điện trong khu vực nhiều nên các nhà máy này đều phát hết công suất thiết kế, chính vì vậy các lượng công suất chuyển tải trên các ngăn xuất tuyến tại trạm liên tục trong tình trạng tải nặng, xác suất xảy ra sự cố rất cao. Sau 0 giờ là thời điểm phụ tải giảm thấp nhất trong ngày, công suất vô công sinh ra trên đường dây lớn, dung lượng bù của các thiết bị bù tại trạm không đủ nên điện áp tại trạm dâng cao liên tục, nếu anh xao nhãng không giám sát và báo cáo điều độ viên hệ thống để kịp thời điều chỉnh thì nguy cơ xảy ra sự cố quá áp là rất lớn. Chỉ sau khi Nhà máy thủy điện Yaly chuyển sang chế độ phát bù lên hệ thống qua trạm thì điện áp tại trạm mới được giữ ổn định và lúc này thần kinh của anh mới bớt căng một chút. Chắc thần kinh của các bác sỹ ở các bệnh viện trực cấp cứu tính mạng cho bệnh nhân cũng chỉ căng như anh là cùng. Các báo cáo ngày, các dữ liệu đã được anh tổng hợp và truyền đi. Lượng công suất của các nhà máy phát lên lưới điện quốc gia qua các máy biến áp 500kV đạt 21743000 kWh, công suất truyền tải qua các xuất tuyến đường dây 500kV đạt 1648445500 kWh, công suất truyền tải qua các xuất tuyến đường dây 220kV, 110kV đạt 20582 kWh, công suất cấp cho phụ tải hai tỉnh Gia Lai và Kon Tum đạt 320800 kWh (Số liệu ngày 29 tháng 8 năm 2012 tại Trạm biến áp 500kV Pleiku) tăng hơn rất nhiều so với cùng kỳ của các năm trước. Với lượng nguồn lớn như thế này thì năm nay sẽ không còn cảnh cắt điện luân phiên vào giờ cao điểm nữa, tránh được sự than phiền của người dân. Đêm nay không biết có bao nhiêu người cũng đang thức trắng, đem hết trí và lực của mình ra cống hiến cho quê hương, đất nước như anh nhỉ - chiến công thầm lặng của người lính thợ truyền tải điện - anh thầm cười bởi một chút ví von cao hứng của mình. Đêm khuya tĩnh lặng như chốn hư vô, tiếng côn trùng đã tắt sau chuỗi dài rền rỉ, chiếc bàn bên anh chàng kỹ sư trẻ mới vào đã ngủ gục đầu xuống bàn sau mấy hồi ngáp hết cỡ miệng. Với tay định lay nhẹ gọi chú dậy nhưng anh lại thôi và nghĩ “em nó còn trẻ, đang sức ăn sức ngủ, rồi dần sẽ quen với công việc này thôi”. Riêng anh, mắt tuy có hơi nằng nặng nhưng tuyệt nhiên vẫn tỉnh táo như thường, bởi bản lĩnh nghề nghiệp của anh đã được tôi luyện qua mười mấy năm vận hành rồi và hơn hết là anh hiểu rằng anh phải luôn tỉnh táo cho đến hết ca trực của mình. Công việc của người thợ truyền tải điện vận hành trạm biến áp như anh cứ trực 3, 2, 1, nghỉ (ca 3, ca 2, ca 1, ngày nghỉ tương đương với các ca chiều, ca ngày, ca khuya và ngày nghỉ ca ) rồi lại 3, 2, 1, nghỉ lặp đi lặp lại suốt cả cuộc đời, lại chủ yếu ngồi nhiều trong phòng lạnh liên tục nên phần đông bị bệnh viêm mũi xoang và đau lưng. Nếu ai đó không xác định tư tưởng rõ ràng và không có lòng yêu nghề thì thấy nó nhàm chán và tẻ nhạt vô cùng. Anh biết rằng nhà nước ta đã có những chính sách, những chế độ bồi dưỡng phù hợp, đặc biệt là lãnh đạo ngành điện đã đã rất thấu hiểu điều này luôn quan tâm chăm lo đời sống vật chất, tinh thần cho CBCNV trong ngành và những người thợ truyền tải điện trực ca vận hành trạm biến áp như anh.

Bình minh đang lên, mặt trời đã ló rạng phía đằng đông. Mùa xuân đang đến gần, cái Tết cổ truyền năm nay chắc sẽ đậm đà và vui hơn vì ngành điện đã đáp ứng kịp thời cho sự phát triển kinh tế, xã hội của đất nước ta. Vươn vai, hít đầy lồng ngực cái không khí mát lành buổi ban mai, khoan khoái và thật vui vì nhiệm vụ của anh đã hoàn thành xuất sắc. Để làm mới mình, ngày nghỉ ca này anh sẽ viết về chính anh, những người lính thợ truyền tải điện và sẽ gửi bài dự cuộc thi” Vinh quang người thợ Truyền tải điện” do Tổng Công ty Truyền tải điện Quốc gia tổ chức.
Trịnh Văn Hải – PTC3.